Chùa Dâu ở Bắc Ninh

Chùa Dâu Bắc Ninh là một trong những ngôi chùa cổ nhất và đồng thời là điểm bắt đầu của đạo Phật tại Việt Nam. Với vị trí quan trọng trong lịch sử tín ngưỡng của đất nước, chùa thu hút đông đảo du khách cả trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm bái và khám phá những giá trị văn hóa và lịch sử đặc biệt. Với sự kết hợp giữa vẻ đẹp kiến trúc cổ kính và không gian linh thiêng, Chùa Dâu không chỉ là nơi để du khách tìm hiểu về đạo Phật mà còn là điểm đến tâm linh mang đậm nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam. Mỗi cuối tuần và trong những dịp lễ, tết, chùa luôn thu hút sự quan tâm của nhiều du khách, góp phần làm nên sức hút đặc biệt của vùng đất Bắc Ninh.

Địa chỉ Chùa Dâu ở Bắc Ninh

Chùa Dâu nằm tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km. Để đến chùa Dâu từ Hà Nội, bạn có thể đi theo quốc lộ 5, sau đó rẽ vào quốc lộ 182 tại Phú Thị và tiếp tục đi 12km là đến nơi. Ngoài tên gọi là chùa Dâu, nơi này còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Diên Ứng tự, Pháp Vân tự, Thiền Đình tự, Cổ Châu tự. Từ thế kỷ II sau Công nguyên, chùa Dâu đã trở thành trung tâm của thành cổ Luy Lâu, nằm phía nam và rộng lớn bên bờ sông Thiên Đức cũ. Với vai trò quan trọng trong hệ thống các chùa thờ Phật và thờ tứ pháp, chùa Dâu là điểm nổi bật trong sự kết hợp giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Đây cũng là nơi gắn liền với lịch sử lâu đời và những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc. Năm 1962, chùa Dâu được công nhận là khu di tích lịch sử, từ đó thu hút nhiều du khách và phật tử đến thăm và hành hương hơn.

Lịch sử Chùa Vĩnh Tràng

Dựa trên sách sử và bia đá, có thể khẳng định rằng chùa Dâu là ngôi chùa Phật giáo cổ nhất tại Việt Nam và là nơi tiếp nhận và truyền bá Phật giáo từ Ấn Độ sang và từ Trung Quốc xuống. Chùa được xây dựng từ thế kỷ thứ 2 dưới thời Sĩ Nhiếp làm thái thú. Nó còn được biết đến với các tên gọi khác như chùa Pháp Vân và chùa Cổ Châu, vì nằm trong vùng đất Cổ Châu.

Theo Cục Di sản Văn hóa, chùa Dâu được bắt đầu xây dựng vào năm 187 và hoàn thành vào năm 226, tại vùng đất Dâu, thành Luy Lâu. Đây được xem là trung tâm Phật giáo đầu tiên của Việt Nam, là nơi mà tín ngưỡng thờ Tứ Pháp – bao gồm 4 vị nữ thần tương ứng với mây, gió, sấm, chớp – được hình thành từ sự kết hợp giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian của người Việt.

Từ đầu công nguyên, các tăng sĩ từ Ấn Độ đã đến đây để truyền bá đạo Phật và thiết lập trung tâm Phật giáo Luy Lâu. Chùa Dâu được xây dựng gần các công trình như thành quách, đền đài, cung điện và trung tâm thị trấn sầm uất của Luy Lâu. Nó không chỉ là trung tâm của các chùa thờ Phật và thờ Tứ Pháp, mà còn là trung tâm của thiền phái Tì-ni-đa-lưu-chi, thiền phái đầu tiên của Phật giáo Việt Nam.

Chùa Dâu hiện vẫn được biết đến như danh lam bậc nhất xứ kinh Bắc, là một di tích quốc gia đặc biệt được xếp hạng 4. Pháp Vân, đại diện cho Tứ Pháp, nên chùa Dâu thường được gọi là chùa Cả trong hệ thống chùa thờ Tứ Pháp. Chùa Dâu thờ Thần Mây (Pháp Vân), chùa Thành Đạo thờ Thần Mưa (Pháp Vũ), chùa Phi Tướng thờ Thần Sấm (Pháp Lôi), và chùa Phương Quan thờ các lực lượng thiên nhiên của người dân nông nghiệp trồng lúa nước đồng, đồng thời cũng là nơi thờ Mẫu. Ngoài ra, chùa Dâu còn thờ “Đức Thạnh Quang” – biểu tượng của thần Shiva trong Ấn Độ giáo.

Kiến trúc Chùa Vĩnh Tràng

Chùa Dâu được xây dựng theo kiểu “nội công ngoại quốc”, với bốn dãy nhà hình chữ nhật bao quanh ba ngôi nhà chính: tiền đường, thiêu hương và thượng điện. Tiền đường của chùa có tượng Hộ pháp và tám vị Kim Cương; Gian thiêu hương có tượng Cửu Long và hai vị Diêm Vương, Tam châu Thái tử, Mạc Đĩnh Chi. Trên thượng điện là tượng Bà Dâu (Pháp Vân), Bà Đậu (Pháp Vũ), và các hầu cận. Các pho tượng Bồ tát, Tam thế, Đức ông, Thánh tăng được đặt ở phần hậu điện phía sau chùa chính.

Một trong những điều đặc biệt và ấn tượng tại chùa Dâu là những pho tượng thờ. Ở gian giữa chùa, tượng Bà Dâu (hay nữ thần Pháp Vân) có vẻ uy nghi, trầm mặc, màu đồng hun, cao gần 2 mét và được bày trí ở gian giữa. Tượng này có gương mặt đẹp và nốt ruồi to đậm giữa trán, gợi nhớ đến hình ảnh của những nữ vũ nữ Ấn Độ và quê hương Tây Trúc. Hai bên là tượng Kim Đồng và Ngọc Nữ. Phía trước là một hộp gỗ chứa tượng Thạch Quang Phật, được xem là em út của Tứ Pháp.

Tượng Bà Đậu (Pháp Vũ) từ chùa Đậu (Bắc Ninh) bị phá hủy trong cuộc kháng chiến chống Pháp, và sau đó được đưa về thờ ở chùa Dâu. Tượng này mang nét đẹp thuần Việt, đức độ, và có niên đại từ thế kỷ 18.

Ở bên trái của thượng điện là pho tượng thiền sư Tỳ Ni Đa Lưu Chi, đặt trên một bệ gỗ hình sư tử đội tòa sen, có niên đại có thể từ thế kỷ 14.

Trung tâm sân chùa là cây tháp Hòa Phong, xây bằng gạch cỡ lớn và màu sẫm già của vải sành. Thời gian đã lấy đi sáu tầng trên của tháp, nhưng ba tầng dưới vẫn tồn tại, cao khoảng 17 mét, vững chãi thế đứng ngàn năm. Mặt trước tầng 2 có bảng đá khắc chữ “Hòa Phong tháp”. Trong tháp, treo một quả chuông đồng đúc năm 1793 và một chiếc khánh đúc năm 1817. Có 4 tượng Thiên Vương cao 1,6 mét ở bốn góc. Trước tháp, bên phải có tấm bia vuông dựng năm 1738, bên trái có tượng một con cừu đá từ thời nhà Hán.

Kinh nghiệm khi đi du dịch tại Chùa Vĩnh Tràng

Thời gian đi vãn cảnh Chùa Vĩnh Tràng thích hợp nhất?

Hàng năm, lễ hội tại chùa Dâu diễn ra trong ba ngày, từ ngày 7 đến ngày 9 của tháng 4 âm lịch, trong đó ngày lễ chính là ngày 8/4, thu hút hàng chục nghìn người từ khắp nơi về tham dự, cúng lễ và dâng hương chiêm bái. Tại lễ hội chùa Dâu, du khách cũng như người dân địa phương được tham gia vào các nghi thức cổ truyền như cướp nước, múa trống, múa gậy và nhiều trò diễn xướng dân gian như chầu văn, hát chèo, hát trống quân,… Đặc biệt, hoạt động rước tượng Tứ Pháp từ ba chùa về chùa Dâu mang đậm yếu tố truyền thống, thể hiện sự hội tụ của Mây + Sấm + Chớp = Mưa. Sau đó, bốn kiệu sẽ tiếp tục di chuyển đến chùa Tổ để thăm mẹ Man Nương.

Ngày nay, mặc dù lễ hội có phần hạn chế hơn nhiều so với trước đây, nhưng các nghi thức quan trọng vẫn được duy trì. Người dân tổ chức lễ hội với hy vọng mang lại một năm mới mưa thuận gió hòa, mọi nhà đều ấm no và mọi người đều hạnh phúc. Ngoài ra, tại lễ hội cũng có nhiều trò chơi dân gian thú vị thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách.

Điều cần lưu ý khi tham quan Chùa Vĩnh Tràng

Chùa Dâu Bắc Ninh là nơi linh thiêng lâu đời nên khi đến đây bạn nên tuân thủ một số điều sau để tránh mắc phải những điều không đáng có nhé!

• Chùa là nơi linh thiêng nên khi đến đây bạn không nên ăn mặc những trang phục quá màu mè và gây phản cảm làm mất đi tính trang nghiêm vốn có của chùa.
• Nơi đây không phải là địa điểm thích hợp để chụp những bức ảnh sống ảo. Vì thế khi đến đây bạn nên thành tâm cầu bình an và tận hưởng vẻ đẹp an lạc, linh thiêng thay vì mải mê chụp ảnh.
• Không tùy ý đụng, chạm hay lấy bất cứ đồ vật nào trong chùa khi không được sự cho phép của nhà chùa.
• Không dẫm đạp lên cây cối, hoa cỏ hay bàn ghế trong chùa. Vứt rác đúng nơi quy định để tránh làm ô nhiễm môi trường.
• Nếu muốn quay phim chụp ảnh để làm tư liệu thì bạn nên xin phép trước với ban quản lý nhà chùa để được sự đồng ý.

Chùa Dâu Bắc Ninh nức tiếng xa gần bởi sự linh thiêng, cầu được ước thấy. Vì thế hàng năm có rất nhiều người đến địa điểm này để cầu bình an và vạn sự như ý.

Chùa Dâu Bắc Ninh không chỉ là một ngôi chùa cổ có giá trị lịch sử, văn hóa lớn mà còn là nơi ghi dấu những nét đặc trưng của tín ngưỡng Phật giáo Việt Nam. Với kiến trúc độc đáo, các pho tượng thờ truyền thống và các nghi lễ tôn giáo đặc sắc, chùa Dâu luôn là điểm đến thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và những người tìm kiếm sự thanh tịnh tâm hồn. Lễ hội hàng năm tại chùa Dâu cũng là dịp để mọi người kết nối với truyền thống và mong ước cho một năm mới an lành, phồn thịnh. Với những giá trị văn hóa và tinh thần sâu sắc, chùa Dâu Bắc Ninh tiếp tục là nguồn cảm hứng cho người Việt trong việc tôn vinh và bảo tồn di sản tinh thần của dân tộc.